Op 8 december 2023 bood de laatste Open Algemene Vergadering een schat aan inzichten over racisme in de samenleving die klaarliggen om gedeeld te worden. Don Pandzou nam ons mee op een reis door zijn leven, waarin hij waardevolle inzichten opdeed over hoe we kunnen bouwen aan een meer democratische, solidaire en inclusieve samenleving waarin iedereen comfortabel kan wonen en samenleven. We delen enkele inzichten:
"Zwart is vuil, onrein. Wit is puur, eerlijk, correct. Doorbreek het eurocentrisme."
Historisch gezien benaderen we vanuit Europa de wereld bekeken vanuit ons eigen Europese perspectief. We schatten daardoor onze eigen cultuur hoger in dan andere culturen. Dit resulteert in denkbeelden die geworteld zijn in een gevoel van superioriteit. En dit doen we reeds eeuwenlang, waardoor veel van onze instellingen en structuren binnen de samenleving logisch lijken vanuit dit superieure gevoel. Maar het sluit veel mensen uit die andere wortels hebben dan de archetypische westerse.
In de hedendaagse samenleving is de West-Europese gemeenschap niet langer exclusief blank en Europees. Toch zijn de denkpatronen niet mee geëvolueerd, wat leidt tot ingebakken discriminatie en racisme in onze samenleving. De pijnlijke herinnering aan 'mensentuinen' zoals die tijdens de expo '58 in Brussel, waar zwarte mensen tentoongesteld werden en bezoekers werden aangemoedigd om nootjes en bananen te geven aan de tentoongestelden, illustreert hoe diepgeworteld deze problemen zijn. Zelfs in moderne tijden wordt een voetballer zoals Lukaku uitgejouwd met apengeluiden en wordt er een bananenschil op het veld gegooid als reactie op gemiste doelpogingen.
"Wees solidair en een bondgenoot."
Bij uitingen van racisme en discriminatie zijn er altijd daders en slachtoffers, waarbij de dader een machtspositie inneemt ten opzichte van het slachtoffer. Dit komt voor in verschillende vormen van discriminatie, zoals ook ervaren wordt door mensen met beperkingen, moslims, de LBTQI-gemeenschap, … Het is van cruciaal belang dat witte personen, die getuige zijn van deze onrechtvaardigheden, zich solidair opstellen en bondgenoten worden.
Het is essentieel om verbinding te maken met deze groepen, de gebeurtenissen in de juiste context en tijdschema te plaatsen, en te begrijpen dat wit niet slechts een kleur is, maar staat voor mensen met macht en privileges die anderen niet hebben. Het is een verplichting voor witte individuen met macht en privileges om bondgenoten te zijn en deze privileges te gebruiken om het verhaal van gediscrimineerde groepen op empathische wijze te delen, zonder deze verantwoordelijkheid aan de slachtoffers over te laten. Dit gaat niet over keuze of goodwill, maar moet als vanzelfsprekend beschouwd worden, een evidentie, een noodzaak.
"Waar mijn verstand stopt, begint het jouwe."
Don Pandzou sluit af met een oproep aan organisaties en individuen om het bondgenootschap aan te gaan. Het is cruciaal om inzichten over racisme te delen waar de kennis nog tekortschiet, groepen met elkaar te verbinden en hen te laten ontmoeten op menselijk niveau, los van vooroordelen. Het is nu de tijd om structureel racisme en discriminatie een halt toe te roepen. Bondgenoten ontmoeten eurocentristen in hun omgeving en dienen daar hun inzichten, racismewijsheid te delen.
De machtsdynamiek hoeft niet te verdwijnen, maar moet herverdeeld worden. De oude narratieven zijn ontoereikend en moeten dringend vervangen worden om gezamenlijk te bouwen aan een leefbare samenleving. Niemands cultuur is een verkleedpak dat door een ander kan worden aangetrokken. Elke cultuur is een waardevol onderdeel van onze samenleving, en het leren kennen en begrijpen van elkaar verrijkt ons samenleven.
Bekijk de videocompilatie van de Open Algemene Vergadering met enkele getuigenissen.
Waar mijn verstand stopt, begint het jouwe
Contact: Marijke Verleyen